Jak wychować kochające się rodzeństwo?

Stosunki między rodzeństwem zależą od bardzo wielu czynników, a w szczególności od charakteru dzieci. Chociaż w sprawie charakteru nie możemy wiele zmienić, to jako rodzice mamy ogromny wpływ na inne kluczowe kwestie takie jak nastawienie dzieci względem siebie oraz umiejętność pokojowego rozwiązywania konfliktów.

W wieku kilku miesięcy dziecko zaczyna się coraz bardziej interesować otaczającym je światem z czasem coraz częściej porzucając własne grzechotki na rzecz o wiele bardziej interesujących zabawek starszego brata. Pomijając kwestię niebezpieczeństwa połknięcia drobnych elementów, mamy w takiej sytuacji do czynienia z poważnym problemem zabierania własności starszego dziecka i przeszkadzaniu mu w zabawie.

Wojna o zabawki

Klasyczny konflikt między rodzeństwem dotyczący zabawek można rozwiązać na wiele sposobów. Mnie najbardziej podobają się dwa z nich:

1. Podziel zabawki według wieku

Takie rozwiązanie sprawdzi się, jeśli różnica wieku między dziećmi jest na tyle duża, że młodsze rodzeństwo z obiektywnych przyczyn nie może się bawić wszystkimi zabawkami starszego. Porozmawiaj ze starszym dzieckiem i ustalcie zasady bezpiecznej zabawy „dorosłymi” zabawkami, których dzidziusie nie mogą dotykać. Zachęć je do utrzymywania porządku w pokoju, chowania ich do pudełek, odkładania na półkę i ewentualnie zamykania drzwi do swojego pokoju.

Pilnuj przestrzegania ustalonych zasad, a w razie ich złamania schowaj zabawki na jakiś czas. Bezpieczeństwo coraz wścibskiego malucha jest najważniejsze i każdy członek rodziny musi o tym pamiętać.

2. Zachowaj zabawki do wspólnej zabawy, a pozostałe schowaj

Jeśli różnica wieku między dziećmi jest niewielka, to schowaj tylko kilka zabawek z drobnymi elementami, a resztę przeznacz do wspólnej zabawy. Ulubiony miś, lalka i jeszcze kilka innych zabawek może pozostać własnością starszego dziecka, ale mając na uwadze budowanie głębokiej więzi między rodzeństwem postaraj się nie dzielić pozostałych rzeczy.

Nie rób niczego na siłę, ale stopniowo wyjaśniaj starszemu dziecku, że zabawkami należy się dzielić. Zwróć mu uwagę na to, że młodszy braciszek też będzie się dzielił i dzięki temu będą mieć razem o wiele więcej zabawek. Nie przełamuj na siłę oporu starszego dziecka przed zaślinieniem i złym traktowaniem jego ukochanych zabawek. Lepiej poproś o wyznaczenie zabawek, którymi się podzieli z maluchem i przyjmij ten podział za sprawiedliwy. Jeśli dziecko poczuje, że jego zdanie jest ważne, to w przyszłości będzie chętniej brał udział w negocjacjach, a nie walczył ze wszystkich sił wyrywając młodszemu wszystkie swoje zabawki.

Mamo, ona mi przeszkadza!

Ileż to razy w ciągu minionego weekendu usłyszałam to zdanie?! Ciągłe krzyki, przepychanki i złości co chwilę były przerywane płaczem, bo ktoś kogoś uderzył albo pociągnął za włosy. Jedno skarży na drugie, a to drugie skarży jak umie, czyli tak naprawdę nie wiadomo kto zaczął i w jakim stopniu zawinił. Rozstawianie towarzystwa po kątach nie przynosi efektu, a upominanie jednego sprawia, że drugie uśmiecha się tryumfująco? Jeśli tak jest, to błądzisz po omacku nie przybliżając się niestety do rozwiązania problemu. Nie warto dociekać kto zawinił, lepiej przejść do praktycznego działania, które przyniesie długofalowe efekty.

Zmęczona ciągłym gaszeniem wybuchających konfliktów usiadłam z boku i zaczęłam się przyglądać. Mati bawi się pociągiem, przychodzi Gabi i zabiera mu część wagoników burząc przy tym tory. Interweniuję. Proszę żeby podzielił się wagonikami z siostrą i odczepił dla niej kilka elementów. Chwalę go za to jakim jest fajnym bratem i pomagam mu odbudować tory…

Mija kilka godzin i sytuacja się odwraca. Gabi bawi się pociągiem. Mati zaczyna lament, że on teraz chce się pobawić. Gabrysia spogląda na brata i nim zdążę cokolwiek powiedzieć odpina kilka części pociągu i wręcza mu je… głaszcząc równocześnie po głowie, żeby nie płakał. Konflikt zażegnany. Uff!

Mąż trąca mnie ręką i pyta czy widziałam. A jakże! Ćwiczyłam to z nimi całe przedpołudnie. Nie tylko tego dnia, ale i każdego poprzedniego, bo dzieci nie umieją dzielić z innymi same z siebie. Trzeba je tego nauczyć wielokrotnie pokazując jak należy postępować, aż w końcu przyjmą to za coś zupełnie oczywistego.

Życie w gromadzie

Relacja między rodzeństwem jest pełna napięć, co wynika z naturalnej rywalizacji między nimi. Dzieci walczą o uwagę rodziców, o czytanie tej czy innej bajki, o kolejność nakładania jedzenia na talerze i wiele innych rzeczy, których nie jesteśmy w stanie wyeliminować z ich życia. Nasza rola rodziców polega na tym, by nauczyć je życia w stadzie jakim jest rodzina, grupa rówieśników czy lokalna społeczność, w której również nie brakuje powodów do konfliktu.

Najważniejszym, czego możemy je nauczyć, jest poszanowanie uczuć i potrzeb innych osób. W ten sposób, jako dorośli już ludzie, będą umiały cieszyć się z cudzego szczęścia i o wiele łatwiej pogodzą się z tym, że ich osobiste pragnienia nie zawsze będą w pełni zaspokojone.

Sprawiedliwie nie znaczy zawsze równo!

Kupując prezent urodzinowy jednemu dziecku celowo zapomnij o drugim. Nie szukaj w sklepie czegoś, co nadawałoby się dla córki, jeśli kupiłaś spodnie dla syna, bo ich potrzebował. Po prostu. Inny człowiek, inne potrzeby. Jeśli wiesz, że drugiemu będzie przykro, to nie pokazuj nowych spodni na forum całej rodziny tylko dyskretnie podrzuć ją do szafy. Ewentualnie chcąc sprawić radość obojgu kup coś innego, co ucieszy drugie dziecko – farby albo nowy blok rysunkowy?

Konflikty jako trening asertywności

Nie obawiaj się konfliktów między dziećmi. Zamiast starać się ich unikać, weź czynny udział w uczeniu dzieci w jaki sposób dochodzi się do porozumienia. Nie przyjmuj roli sędziego, a jedynie zaproponuj rozwiązanie, które dzieci mogą przyjąć lub odrzucić. Może same coś wymyślą, a Ty będziesz mieć dzięki temu szansę poznać ich sposób myślenia? Niech same decydują o tym jak chcą układać swoje relacje.

Wychodzę z założenia, że rodzeństwo o niewielkiej różnicy wieku powinno się wychowywać wspólnie. Nasze dzieci mają wspólny pokój, wspólne łóżko i wspólne zabawki. Tak samo będzie po przeprowadzce do nowego domu. Życie na kupie najlepiej uczy budowania relacji z drugim człowiekiem – jego stała obecność dostarcza wielu interakcji i sposobności ku trenowaniu swojej asertywności. Wspólne przebywanie w jednym pomieszczeniu uczy również tego, że każdy z nas chce czasem pobyć na osobności i należy mu na to pozwolić usuwając się cicho w kąt. A w nocy jest się do kogo przytulić.

Na osobne urządzanie osobnych pokoi przyjdzie jeszcze czas ;)

Przeczytaj także:

• Gdy jedynak będzie miał rodzeństwo…
• Rodzeństwo – trudne początki
• Zasady rozwiązywania domowych konfliktów